Διονυσία Τριπολίτου, κοινωνιολόγος

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝΗ ελληνική πατριαρχική οικογένεια, η μητριαρχική οικογένεια, η πυρηνική ή συζυγική οικογένεια, η εκτεταμένη οικογένεια και η μονογονεϊκή οικογένεια: πόσο ευεργετικά επενδύουν τον ρόλο τους μέσα από τον γονέα ως φορέα ηθών, εθίμων και αξιών, μέσα από την συντροφικότητα, μέσα από την φαντασία, μέσα από την στοργική αγκαλιά, μέσα από την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους από την βρεφική ηλικία έως και την εφηβεία τους;
Η κοινωνιολογία, της οποία το πεδίο είναι τα κοινωνικά γεγονότα, ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο ακριβώς γιατί αυτός είναι ένα κοινωνικοποιημένο όν. Πράγματι, κάθε άτομο από τη γέννησή του, βρίσκει ήδη διαμορφωμένους τρόπους να σκέπτεται, να αισθάνεται και να συμπεριφέρεται, τους οποίους εσωτερικεύει προοδευτικά και των οποίων δεν είναι ο δημιουργός.(αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν διαδικασία κοινωνικοποίησης.) Δηλαδή στα αρχικά στάδια της ζωής του διαπαιδαγωγείτε μέσα από τα στερεότυπα της οικογένειάς του. Τα αποτελέσματα αυτού του προγράμματος ζωής, που τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι δεν αναθεωρούν, μπορεί να είναι θετικά αλλά συμβαίνει να είναι και αρνητικά. Πάντως ενίοτε τα παιδιά εκδηλώνουν θετικές ή αρνητικές συμπεριφορές που φαίνεται να έχουν αποφασίσει για μία ολόκληρη ζωή μέσα από το σενάριο του πετυχημένου ή the winner στην διεθνή ορολογία ή του αποτυχημένου ή the looser στην διεθνή ορολογία.Για να το πούμε διαφορετικά, κάθε άτομο καθορίζεται κοινωνικά και αποκτά από την πρώτη παιδική ηλικία και μετέπειτα τρόπους ύπαρξης που καταλήγουν να φαίνονται ως φυσικοί και οιονεί ενστικτώδεις οι οποίοι του επιτρέπουν να ενσωματωθεί στην κοινωνία στην οποία ανήκει. Μπορούμε επίσης να το πούμε με τα λόγια μίας σοφής γενεάς « Κατά μάνα κατά κύρη, κατά γιό και νοικοκύρη».
Ο Patrick Champagne είναι ερευνητής στο κέντρο Κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης και του πολιτισμού διδάσκει την κοινωνιολογία και επισημαίνει ότι «ενδεικτικό αυτής της νέας οπτικής πάνω στην κοινωνία είναι ότι η έννοια της κουλτούρας προσλαμβάνει ένα διαφορετικό νόημα τον 19ο αιώνα. Περιλαμβάνει ό,τι έχει αποκτηθεί ως μάθηση από τα μέλη μια συγκεκριμένης κοινωνίας, δηλαδή γνώσεις, πίστη, τέχνη, ηθική, δίκαιο, έθιμα.»
Η ιδέα, σύμφωνα με την οποία οι κοινωνίες μπορούν να υπόκεινται σε ανάλογους με τη φύση νόμους, δεν είναι χαρακτηριστικό της σύγχρονης κοινωνιολογίας. Αυτή η προσέγγιση των ανθρωπίνων συμπεριφορών προσκρούει στις θρησκευτικές αντιλήψεις σύμφωνα με τις οποίες οι άνθρωποι δεν μπορούσαν παρά να εκπληρώσουν ένα πεπρωμένο που ήθελαν οι υπερφυσικές δυνάμεις. Η ανθρωπιστική φιλοσοφία λέει ότι ο άνθρωπος στην ουσία προσδιορίζεται μόνο από την συνείδησή του και άρα είναι ελεύθερος και υπεύθυνος των πράξεών του. ΄Ολες αυτές οι αντιλήψεις που από κοινού καθιστούν τον άνθρωπο ένα ξεχωριστό όν, αρνούνται την αρχή της αιτιοκρατίας(ντετερμινισμός).
Η ζωή του ανθρώπου πράγματι συχνά γίνεται αντιληπτή ως μία συνέχεια προσωπικών αποφάσεων, επιλογών που πραγματοποιούνται ελεύθερα, εκούσιων πράξεων ή και τυχαίων. Με άλλα λόγια τα περισσότερα άτομα νομίζουν ότι είναι κύριοι των σκέψεών τους, των συμπεριφορών τους άρα της μοίρας τους.
Στην αιτιολόγηση των συμπεριφορών μέσα από την έρευνα θέλουμε να κατανοήσουμε ποιες είναι οι δυνάμεις που λειτουργούν στον κοινωνικό κόσμο και που ασκούνται σε καθένα από τα άτομα που τον συγκροτούν.Εάν τα άτομα δεν είναι ελεύθερα ηλεκτρόνια ούτε συνειδητοί δημιουργοί των πρακτικών τους, πώς μπορείς να κατανοήσεις τις συμπεριφορές τους;
Τα ποσοστά της αυτοκτονίας, της παραβατικότητας είναι για παράδειγμα τόσο σταθερά δεδομένα, που χαρακτηρίζουν μία δεδομένη στιγμή την κατάσταση της κοινωνίας.
Μέσα από τη μελέτη των συμπεριφορών,-πράξεις, σκέψεις και ιδέες που η οικογένεια παράγει στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών , διαπιστώσαμε ότι όσο και να «ορκιζόμασταν» ότι εμείς δεν θα κάνουμε στα παιδιά μας όσα μας είχαν πληγώσει όταν ήμασταν παιδιά, βιαστήκαμε να μεγαλώσουμε και μεγαλώνοντας κλείσαμε με αλαζονεία την πόρτα στο παιδί που είναι μέσα μας.
Ψάχνοντας στην βιβλιογραφία ανακάλυψα για άλλη μία φορά ένα διαλογισμό που έγραψε ο Leo Booth .Αναφέρεται από τον John Bradshaw στο βιβλίο «ο γυρισμός στο μέσα μας παιδί»Σας μεταφέρω μερικά αποσπάσματα:
…Σε κυρίεψα όταν ήσουν μαγικός
Όταν δεν μπορούσες να ξέρεις ότι ήμουν εκεί
Παραβίασα την ψυχή σου
Τρύπησα την καρδιά σου
Σ΄εκανα να νοιώθεις ελαττωματικός και λειψός
Σ΄έκανα να νιώθεις δυσπιστία, ασχήμια,βλακεία,αμφιβολία
Σ΄έκανα να νοιώθεις διαφορετικός
Σου είπα ότι κάτι δεν πάει καλά με σένα
Αμαύρωσα τη Θεϊκή σου εικόνα
……………………………………
Προέρχομαι από αδιάντροπους κηδεμόνες, την εγκατάλειψη,
Την γελοιοποίηση, την κακοποίηση, την παραμέληση-περφεξιονιστικά συστήματα
Ισχυροποιούμαι από την απαίσια ένταση της γονεϊκής οργής
Τις σκληρές παρατηρήσεις των αδελφών
Τη χλευαστική ταπείνωση των άλλων παιδιών
Την άχαρη αντανάκλαση του καθρέπτη
Το αηδιαστικό και τρομακτικό άγγιγμα
Το χαστούκι, το τσίμπημα, το τράνταγμα που κλονίζει την εμπιστοσύνη
Επιτείνομαι από
Ένα ρατσιστικό, σεξικό πολιτισμό
Τη γεμάτη αυτάρκεια καταδίκη των άλλων από τους φανατικούς
Της θρησκείας
Το φόβο και την καταπίεση του σχολείου
Την υποκρισία των πολιτικών
Την από πολλές γενιές ντροπή των δυσλειτουργικών
οικογενειακών συστημάτων.
………………………………………….
Εγώ ο πυρήνας της συνεξάρτησης
Εγώ η πνευματική χρεοκοπία
Η λογική του παραλογισμού
Ο καταναγκασμός της επανάληψης
Εγώ το έγκλημα, η βία, η αιμομιξία, ο βιασμός
Εγώ η αχόρταγη τρύπα που τροφοδοτεί όλες τις εξαρτήσεις
Εγώ η απληστία και η λαγνεία
Εγώ ο περιπλανώμενος Εβραίος, Ο ιπτάμενος Ολλανδός του Βάγκνερ,ο άνδρας του υπογείου του Ντοστογιέφσκι, ο διαφθορέας του Κίρκεγκαρντ, ο Φάουστ του Γκαίτε
Διαστρέφω το ποιος είσαι, σε τι κάνεις και έχεις
Δολοφονώ τη ψυχή σου και με κληροδοτείς στις επερχόμενες
Γενεές»
ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟΞΙΚΗ ΝΤΡΟΠΗ
Αυτός ο διαλογισμός συνοψίζει τους τρόπους με τους οποίους το υπέροχο παιδί πληγώθηκε. Η απώλεια του είναι πνευματική χρεοκοπία. Το εκστατικό παιδί είναι εντελώς μόνο και εγκαταλειμμένο.
Η διεκδίκηση αυτού του παιδιού είναι το πρώτο στάδιο για το ταξίδι της γνωριμίας μας μαζί του και της συμφιλίωσης με τα παιδιά μας, με την νέα γενεά Μία γενεά που καλείται να κοινωνικοποιηθεί μέσα σε μία συνεχώς μεταβαλλόμενη και πολυπολιτισμική κοινωνία.Μια κοινωνία που χρειάζεται οι πολίτες της να αναπτύξουν την αυτογνωσία τους και την κοινωνική τους συνείδηση με απώτερο στόχο την δημιουργική ένταξη και παρέμβασή τους μέσα στην κοινωνία
Οι γονείς είναι επείγον να επιμορφώνονται δια βίου έτσι ώστε να βοηθήσουν τα παιδιά τους :
-Να αναπτύξουν κριτική σκέψη.
-Να αναπτύξουν κοινωνιογνωσία, συνειδητοποιώντας τις επιδράσεις της κοινωνίας στη συμπεριφορά τους αλλά και τις επιδράσεις της συμπεριφοράς τους στον κοινωνικό περίγυρο και στην κοινωνία .
-Να αποκτήσουν κοινωνικές δεξιότητες, αξίες και στάσεις ώστε να ενταχθούν σε μία σύγχρονη δημοκρατική, πλουραλιστική και υπό εξέλιξη πολυπολιτισμική κοινωνία.
-Να υιοθετήσουν συλλογικές πρακτικές για την πρόληψη και αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων.